[Tylko u nas] Tadeusz Płużański: Aresztował „Inkę”. Zabijał pod Orłowem

16 lutego 1946 roku Eliasz Koton dowodził obławą UB (wspólnie z NKWD i LWP) pod Orłowem przeciw oddziałom NZW Romualda Rajsa "Burego" i Kazimierza Chmielowskiego "Rekina", które straciły 20 zabitych. Ten komunistyczny sadysta, późniejszy pułkownik UB, nigdy nie odpowiedział za swoje zbrodnie.
Eliasz Koton [Tylko u nas] Tadeusz Płużański: Aresztował „Inkę”. Zabijał pod Orłowem
Eliasz Koton / IPN

Koton znany był z tego, że nie tylko nakazywał swoim podwładnym torturowanie zatrzymanych „wrogów ludu”, ale sam, w wyjątkowo wyrafinowany sposób, znęcał się nad nimi.

Urodzony w 1915 roku w Wilnie. Skończył Wydział Ślusarsko-Mechaniczny Wileńskiej Szkoły Technicznej (1933). Absolwent kursu NKWD w Kujbyszewie. 17 sierpnia 1944 roku jako funkcjonariusz Resortu Bezpieczeństwa Publicznego PKWN został skierowany do dyspozycji szefa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa w Białymstoku i mianowany kierownikiem Sekcji I Kontrwywiadu tamtejszej bezpieki. W latach 1945-1947 na kierowniczych stanowiskach WUBP w Białymstoku.

Z tego okresu zachowała się notatka:

„Kapitan [Eljasz] Koton z wojew[ódzkiego] UBP oświadczył, że tylko czeka na ukończenie terminu ujawniania AK. W dalszym ciągu przed komisją likwidacyjną [AK] oświadczył, że posiada dokładne spisy placówek AK i nie będzie się nazywać Koton, jeżeli na tej podstawie nie osadzi reszty bandytów w więzieniu”. 

W czerwcu 1945 roku Koton nakazał aresztować Danutę Siedzikównę ps. „Inka”, sanitariuszkę antykomunistycznego oddziału mjr Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Wtedy „Inka” została odbita przez patrol żołnierzy 5 Wileńskiej Brygady AK (ostatecznie, po ponownym aresztowaniu, zginęła zamordowana w piwnicy gdańskiego aresztu 28 sierpnia 1946 roku).

1 października 1946 roku na drodze z Zambrowa do Ostrowi Mazowieckiej Koton został ciężko ranny w wybuchu miny założonej przez żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego. Następnie był zastępcą szefa WUBP w Szczecinie (1947-1948) i we Wrocławiu (1948-1950). W latach 1950-55 szef Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa w Szczecinie. 

24 kwietnia 1953 roku przesłał do centrali Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, przygotowane na podstawie opracowań naczelników wydziałów szczecińskiego WUBP, „Sprawozdanie z okresu choroby, a następnie śmierci tow. Stalina”: „Aparat bezpieczeństwa na terenie województwa podczas tych dni zastosował represje wobec 43 osób, w tym 34 osoby zatrzymano profilaktycznie, po 48 godzinach zostały zwolnione, zaś na 9 osób sprawy skierowano do sądu. Z tego przypada 35 osób na PUBP, a 8 osób na aparat wojewódzki”.

W 1956 roku Eljasz Koton przeniósł się do Gdańska na stanowisko kierownika Wojewódzkiego Urzędu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego. Od 16 listopada 1956 roku w dyspozycji szefa Komitetu ds Bezpieczeństwa Publicznego, 20 lutego 1957 roku zwolniony ze służby, jednak już następnego dnia mianowany starszym radcą Centralnego Archiwum MSW. 

Na koniec szereg odznaczeń: Krzyż Oficerski (1954) i Kawalerski (1945) Order Odrodzenia Polski, Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1945), Srebrny Medal Zasłużonym na Polu Chwały (1945) (za Lenino), Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1946), Złoty (1947) i Srebrny (1946) Krzyż Zasługi, czechosłowacki Medal "Za Odwagę" (1948), Odznaka "10 Lat w Służbie Narodu" i Medal 10-lecia Polski Ludowej (1954).
Zmarł w 1979 roku, został pochowany na… Powązkach Wojskowych w Warszawie.
 


 

POLECANE
Zwrot w sprawie sędziego Jakuba Iwańca. Wraca do pracy z ostatniej chwili
Zwrot w sprawie sędziego Jakuba Iwańca. Wraca do pracy

Sąd Najwyższy uchylił we wtorek decyzję prezes mokotowskiego sądu o przerwie w czynnościach sędziego Jakuba Iwańca. W momencie zarządzenia tej przerwy Iwaniec był już bowiem objęty inną przerwą w czynnościach, zarządzoną przez ministra sprawiedliwości Waldemara Żurka.

Ekspert: Niekaranie migrantów wynika z lewicowo-lewackiej ideologii. To inżynieria społeczna tylko u nas
Ekspert: Niekaranie migrantów wynika z lewicowo-lewackiej ideologii. To inżynieria społeczna

„To jest inżynieria społeczna w myśl zasady, że jeżeli rzeczywistość nie dostosowuje się do ideologii, to tym gorzej dla rzeczywistości” - powiedział portalowi Tysol.pl były komisarz Jacek Wrona komentując doniesienia portalu European Conservative o masowym unikaniu przez migrantów w Niemczech odpowiedzialności karnej za dokonywane przestępstwa.

Wniosek o uchylenie immunitetu Ziobry podpisała inna osoba. Jest zawiadomienie do prokuratury z ostatniej chwili
Wniosek o uchylenie immunitetu Ziobry podpisała inna osoba. Jest zawiadomienie do prokuratury

Zbigniew Ziobro na swoim profilu na platformie X poinformował, że złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez ministra sprawiedliwości Waldemara Żurka oraz przez prokuratora Piotra Woźniaka. Jak się okazuje bowiem, wniosek o uchylenie immunitetu byłego ministra sprawiedliwości został podpisany przez inną osobę niż wskazano w dokumentach.

Tak wygląda grób Joanny Kołaczkowskiej po 1 listopada. Zdjęcie obiegło sieć z ostatniej chwili
Tak wygląda grób Joanny Kołaczkowskiej po 1 listopada. Zdjęcie obiegło sieć

We wtorek 4 listopada 2025 r. przyjaciel artystki Dariusz Kamys opublikował zdjęcie przedstawiające grób Joanny Kołaczkowskiej po 1 listopada, czyli uroczystości Wszystkich Świętych. "To coś naprawdę pięknego i wzruszającego" – napisał.

Komunikat dla mieszkańców woj. łódzkiego z ostatniej chwili
Komunikat dla mieszkańców woj. łódzkiego

Szpital w Skierniewicach zaprasza przyszłych rodziców na bezpłatne warsztaty "Świadomej Mamy", które odbędą się w środę, 5 listopada o 15:00 w CKiS, ul. Reymonta 33.

PKP chce kupić z Niemiec ponad setkę używanych wagonów Wiadomości
PKP chce kupić z Niemiec ponad setkę używanych wagonów

PKP Intercity szykuje się do dużego wzmocnienia taboru. Spółka złożyła ofertę zakupu 109 używanych wagonów od niemieckiego przewoźnika DB Regio. To kolejna próba pozyskania pojazdów zza Odry.

Komisja Europejska stawia warunki Ukrainie. Raport ujawnia korupcyjne trendy pilne
Komisja Europejska stawia warunki Ukrainie. Raport ujawnia korupcyjne trendy

Komisja Europejska przygotowała raport dotyczący postępów Ukrainy w drodze do członkostwa w Unii Europejskiej. W dokumencie podkreślono, że Kijów musi spełnić dodatkowe warunki.

Nieoficjalnie: Prezydent Karol Nawrocki weźmie udział w Marszu Niepodległości z ostatniej chwili
Nieoficjalnie: Prezydent Karol Nawrocki weźmie udział w Marszu Niepodległości

Według nieoficjalnych informacji dziennikarza RMF FM Kacpra Wróblewskiego prezydent Karol Nawrocki weźmie udział w tegorocznym Marszu Niepodległości.

Wraca sprawa Buddy. Jest kluczowa decyzja sądu z ostatniej chwili
Wraca sprawa "Buddy". Jest kluczowa decyzja sądu

3 listopada 2025 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie uchylił kluczowe zabezpieczenia w sprawie loterii "7 Aut 2 x Budda". Decyzja otwiera drogę do wypłaty ekwiwalentów nagród laureatom.

Rząd zakaże fajerwerków? Znamienne słowa minister z ostatniej chwili
Rząd zakaże fajerwerków? Znamienne słowa minister

– W Sejmie są dwa projekty ustaw, które dają podstawę do zakazania fajerwerków – powiedziała we wtorek na antenie RMF FM minister klimatu Paulina Hennig-Kloska.

REKLAMA

[Tylko u nas] Tadeusz Płużański: Aresztował „Inkę”. Zabijał pod Orłowem

16 lutego 1946 roku Eliasz Koton dowodził obławą UB (wspólnie z NKWD i LWP) pod Orłowem przeciw oddziałom NZW Romualda Rajsa "Burego" i Kazimierza Chmielowskiego "Rekina", które straciły 20 zabitych. Ten komunistyczny sadysta, późniejszy pułkownik UB, nigdy nie odpowiedział za swoje zbrodnie.
Eliasz Koton [Tylko u nas] Tadeusz Płużański: Aresztował „Inkę”. Zabijał pod Orłowem
Eliasz Koton / IPN

Koton znany był z tego, że nie tylko nakazywał swoim podwładnym torturowanie zatrzymanych „wrogów ludu”, ale sam, w wyjątkowo wyrafinowany sposób, znęcał się nad nimi.

Urodzony w 1915 roku w Wilnie. Skończył Wydział Ślusarsko-Mechaniczny Wileńskiej Szkoły Technicznej (1933). Absolwent kursu NKWD w Kujbyszewie. 17 sierpnia 1944 roku jako funkcjonariusz Resortu Bezpieczeństwa Publicznego PKWN został skierowany do dyspozycji szefa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa w Białymstoku i mianowany kierownikiem Sekcji I Kontrwywiadu tamtejszej bezpieki. W latach 1945-1947 na kierowniczych stanowiskach WUBP w Białymstoku.

Z tego okresu zachowała się notatka:

„Kapitan [Eljasz] Koton z wojew[ódzkiego] UBP oświadczył, że tylko czeka na ukończenie terminu ujawniania AK. W dalszym ciągu przed komisją likwidacyjną [AK] oświadczył, że posiada dokładne spisy placówek AK i nie będzie się nazywać Koton, jeżeli na tej podstawie nie osadzi reszty bandytów w więzieniu”. 

W czerwcu 1945 roku Koton nakazał aresztować Danutę Siedzikównę ps. „Inka”, sanitariuszkę antykomunistycznego oddziału mjr Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Wtedy „Inka” została odbita przez patrol żołnierzy 5 Wileńskiej Brygady AK (ostatecznie, po ponownym aresztowaniu, zginęła zamordowana w piwnicy gdańskiego aresztu 28 sierpnia 1946 roku).

1 października 1946 roku na drodze z Zambrowa do Ostrowi Mazowieckiej Koton został ciężko ranny w wybuchu miny założonej przez żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego. Następnie był zastępcą szefa WUBP w Szczecinie (1947-1948) i we Wrocławiu (1948-1950). W latach 1950-55 szef Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa w Szczecinie. 

24 kwietnia 1953 roku przesłał do centrali Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, przygotowane na podstawie opracowań naczelników wydziałów szczecińskiego WUBP, „Sprawozdanie z okresu choroby, a następnie śmierci tow. Stalina”: „Aparat bezpieczeństwa na terenie województwa podczas tych dni zastosował represje wobec 43 osób, w tym 34 osoby zatrzymano profilaktycznie, po 48 godzinach zostały zwolnione, zaś na 9 osób sprawy skierowano do sądu. Z tego przypada 35 osób na PUBP, a 8 osób na aparat wojewódzki”.

W 1956 roku Eljasz Koton przeniósł się do Gdańska na stanowisko kierownika Wojewódzkiego Urzędu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego. Od 16 listopada 1956 roku w dyspozycji szefa Komitetu ds Bezpieczeństwa Publicznego, 20 lutego 1957 roku zwolniony ze służby, jednak już następnego dnia mianowany starszym radcą Centralnego Archiwum MSW. 

Na koniec szereg odznaczeń: Krzyż Oficerski (1954) i Kawalerski (1945) Order Odrodzenia Polski, Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1945), Srebrny Medal Zasłużonym na Polu Chwały (1945) (za Lenino), Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1946), Złoty (1947) i Srebrny (1946) Krzyż Zasługi, czechosłowacki Medal "Za Odwagę" (1948), Odznaka "10 Lat w Służbie Narodu" i Medal 10-lecia Polski Ludowej (1954).
Zmarł w 1979 roku, został pochowany na… Powązkach Wojskowych w Warszawie.
 



 

Polecane
Emerytury
Stażowe