Srebra Funduszu Obrony Narodowej - wystawa Muzeum Narodowego w Poznaniu

FON, utworzony dekretem Prezydenta RP z 9 kwietnia 1936 roku, miał za zadanie pozyskać drogą składki społecznej, dodatkowe środki na dozbrojenie armii w obliczu zagrożenia bytu państwa przez hitlerowskie Niemcy. Polacy niezwykle ofiarnie zasilili go zarówno gotówką jak i cennymi przedmiotami.

Fot. Dla upamiętnienia 83. rocznicy wybuchu drugiej wojny światowej Muzeum Narodowe w Poznaniu w swoim oddziale Muzeum Sztuk Użytkowych prezentuje srebrny skarb – grupę obiektów pochodzących z Funduszu Obrony Narodowej./ zbiory NAC

To świadectwo ofiarności Polaków w obliczu zagrożenia wojennego było ogromnym aktem patriotyzmu. Prezentowane obiekty na co dzień są przechowywane w muzealnym magazynie, więc ten okolicznościowy pokaz jest wyjątkową okazją do ich zobaczenia. Wrażenie robi nie tylko ilość ofiarowanych precjozów, choćby tysiące obrączek małżeńskich, ale jakość srebrnych zastaw stołowych, zegarków, papierośnic etc.

Fot. Wielka rewia asów sportu zorganizowana przez Związek Dziennikarzy Sportowych na rzecz Funduszu Obrony Narodowej Zdzisław Nowak/ zbiory NAC

Tłem do wystawionych skarbów są dokumenty i fotografie z drugiej połowy lat 30. XX wieku pokazujące skalę przedsięwzięcia i entuzjazm narodu. Przed ponad 80. laty Polacy ofiarnie przekazywali na Fundusz Obrony Narodowej gotówkę i cenne przedmioty, by zebrać drogą składki społecznej dodatkowe środki na dozbrojenie armii w obliczu zagrożenia ze strony hitlerowskich Niemiec.

Fot. Kosztowności od podoficerów 4 Dywizjonu Artylerii Konnej, ofiarowane na Fundusz Obrony Narodowej/ zbiory NAC

Po niemieckiej napaści na Polskę we wrześniu 1939 niewykorzystane dary rzeczowe wywieziono za granicę. W ambasadzie polskiej w Bukareszcie podzielono je na część „srebrną” i „złotą”.
61 skrzynek ze srebrem przewieziono z Rumunii do Francji, gdzie przetrwały II wojnę światową, najpierw w skarbcu oddziału Banku Francji w Marsylii, potem w Castres, a po wojnie przeniesiono je do Tuluzy. „Srebrny” Fundusz Obrony Narodowej Polska odzyskała w 1976 r. Zbiór zaprezentowano w 1977 r. w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, a następnie w Biurze Wystaw Artystycznych w Katowicach, po czym złożono w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

Fot. Jadwiga Subczyńska/ Muzeum Narodowe w Poznaniu

W latach 1978 – 1988 zespół pracowników Muzeum Narodowego w Poznaniu zinwentaryzował ponad 18 000 przedmiotów. Z tego względu, a także dla symbolicznego choćby wyrównania wojennych strat w zbiorach, decyzją dysponenta skarbu Ministerstwa Kultury i Sztuki, Muzeum otrzymało na własność 1840 obiektów, które wpisano do inwentarzy: Muzeum Sztuk Użytkowych, Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego, Muzeum Historii Miasta Poznania i Gabinetu Numizmatycznego.

Muzeum Sztuk Użytkowych część z nich prezentuje w różnych salach ekspozycji stałej, na której srebra stołowe, sztućce, lichtarze, biżuteria i zegarki współtworzą narrację wystawy. Obiekty składające się na obecny pokaz, jak prezentowane w poprzednich latach, na co dzień są przechowywane w muzealnym magazynie, zatem te coroczne okolicznościowe ekspozycje są wyjątkową okazją ich zobaczenia. A w następne rocznice przygotujemy kolejne prezentacje obiektów z tego patriotycznego zbioru.

Wystawa: FON - Srebra Funduszu Obrony Narodowej, 19.09.2022-08.01.2023, Muzeum Sztuk Użytkowych w Zamku Królewskim w Poznaniu, Góra Przemysła 1, 61-768 Poznań