[Tylko u nas] Dr Adam Cyra: Niedokończone wspomnienia Więźnia Nr 3720
![Księgi Ewidencyjne Romów w KL Auschwitz [Tylko u nas] Dr Adam Cyra: Niedokończone wspomnienia Więźnia Nr 3720](https://www.tysol.pl/imgcache/750x530/c/uploads/news/88625/165947551811f67b44f116b295868048.jpg)
Tadeusz Joachimowski aktywnie działał w konspiracji wojskowej więźniów, której twórcą był rotmistrz Witold Pilecki. W lipcu 1944 r. wraz z dwoma współwięźniami Polakami – Ireneuszem Pietrzykiem i Henrykiem Porębskim – ukrył w ziemi wyniesione z kancelarii obozowej księgi ewidencyjne Romów. Zakopano je w obozie cygańskim obok baraku nr 31. Zawinięte były w ubranie i włożone do wiadra. Odkopane zostały w jego obecności w styczniu 1949 r. i są przechowywane w zbiorach archiwalnych Muzeum Auschwitz-Birkenau. W 1993 r. opublikowano je drukiem jako „Księga Pamięci. Cyganie w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau”.
Przytaczam fragment wspomnień Tadeusza Joachimowskiego, w którym napisał:
„Pierwszych Cyganów przywieziono do obozu w Brzezince w końcu lutego 1943 r. Do osiedlenia przeznaczono im bagnisty teren oznaczony na planach jako odcinek BIIe. (…) W tym czasie związany byłem z grupą Rawicza – Dziamy – Gilewicza – Lisowskiego i Bilińskiego (oficerowie z konspiracji wojskowej rtm. Witolda Pileckiego – dop. A.C.). Poprzednio często kontaktowałem się również z socjalistą Stanisławem Dębskim-Dubois. Kontakty te wskazywały, że moja obecność na tym terenie jest konieczna, ponieważ przy każdym wyjściu z obozu macierzystego mogłem zebrać masę cennych informacji i wiadomości. (…) Postarałem się o zgodę Rapportschreibera Diestla na przeniesienie mnie do Brzezinki, do czego już przekonywali mnie wcześniej Dziama, Gilewicz i Biliński”.
Niedokończone wspomnienia Tadeusza Joachimowskiego, których kopię posiadam, liczące około dwieście stron rękopisu nie zostały dotychczas opublikowane, chociaż zawierają wiele nowych danych odnośnie tragicznej historii obozu romskiego w KL Auschwitz II-Birkenau.
Adam Cyra
