Imre Nagy – pierwszy wolny premier komunistycznego rządu

Dziś prezydent Polski Andrzej Duda złożył kwiaty na grobie premiera Węgier z czasu Powstania 1956 roku Imre Nagy’a. Kim był polityk, który za ideały komunizmu zapłacił życiem?
 Imre Nagy – pierwszy wolny premier komunistycznego rządu
/ Flickr

Imre Nagy chciał być dobrym komunistą i dobrym patriotą, chciał być dobrym Węgrem i szczerym przyjacielem Związku Radzieckiego, a to było niemożliwe – napisał Tibor Meray, autor książki o premierze Węgier.


Pochodził z wiejskiej rodziny. W czasie pierwszej wojnie światowej podobnie jak wielu Węgrów, Polaków, Czechów i Słowaków służył w armii austro-węgierskiej. Po jednej z bitew trafił do rosyjskiej niewoli. Tu nastąpiła metamorfoza młodego Węgra. W jenieckim obozie stał się komunistą. Następnie walczył w szeregach Armii Czerwonej.

W czasie Drugiej Wojny Światowej Węgry sympatyzowały z Trzecią Rzeszą. Jednak we wrześniu 1939 roku Madziarzy nie dopuścili do przejścia przez ich terytorium niemieckich wojsk, które zmierzały na Polskę. Rok później w zamian za otrzymanie Siedmiogrodu, który tradycyjnie jest terytorium spornym między Rumunią i Węgrami, Madziarzy przystąpili do sojuszu Niemiec i Włoch.

W kwietniu 1941 roku Węgry zaangażowały się militarnie po stronie państw osi (Niemcy, Włochy, Japonia) przeciw Jugosławii. W tym samym roku razem z Niemcami uderzyli na Związek Radziecki. W czasie wojny na wchodzie Europy armia węgierska została rozbita nad Donem w 1943 roku. Pod koniec II wojny światowej terytorium Węgier zajęła Armia Czerwona. Na okupowanym terytorium stworzyła rząd, w którym ministrem rolnictwa został członek Węgierskiej Partii Komunistycznej Imre Nagy. Dziewięć lat później polityk został premierem. – W 1953 roku, po śmierci Stalina, został premierem na żądanie i polecenie nowej ekipy Związku Radzieckiego, przede wszystkim Malenkowa i Berii – twierdzi Akoš Engelmayer. Cieszył się popularnością w narodzie, ale zwolennicy szybkiego wprowadzania komunizmu na Węgrzech, w tym kolektywizacji wsi doprowadzili do jego odwołania.
23 października 1956 roku wybuchło powstanie węgierskie. Jego uczestnicy domagali się przywrócenia wolności słowa i innych swobód obywatelskich oraz pełnej niezależności od ZSRR. Rozpoczęta 4 listopada interwencja wojsk sowieckich w ciągu kilku tygodni krwawo stłumiła powstanie.

Dzień po wybuchu powstania Imre Nagy ponownie objął stanowisko premiera.

Tu mówi Imre Nagy, prezes Rady Ministrów Węgierskiej Republiki Ludowej. Dziś we wczesnych godzinach rannych wojska sowieckie rozpoczęły atak na naszą stolicę, chcąc obalić legalny, demokratyczny rząd Węgier. Na pomoc! Na pomoc! Na pomoc! – wołał Imre Nagy po wkroczeniu wojsk radzieckich na Węgry.

On wówczas wciąż wierzył towarzyszom radzieckim, a w pierwszych trzech dniach powstania był słaby, niezdecydowany, i nie nadążał za rozwojem wypadków - twierdzi historyk prof. Istvan Kovacs.

Dopiero 28 października utożsamił się z narodem węgierskim i był wierny temu aż do śmierci – dodaje.


Ta decyzja doprowadziła go do śmierci. Po objęciu teki premiera Imre Nagy wynegocjował zawieszenie broni z Rosjanami i podjął rokowania w sprawie całkowitego wycofania Armii Radzieckiej z terytorium Węgier. Ogłosił też neutralność Węgier i wystąpienie z Układu Warszawskiego. To było dla Sowietów za dużo.

Wiosną 1958 roku został podstępnie aresztowany. Zaproponowano mu wówczas wejście do nowego, utworzonego przez Rosjan rządu Jánosa Kádára. Nie zgodził się. Został zamordowany w nocy z 15 na 16 czerwca 1958 roku wraz z Pálem Maléterem, ministrem obrony Węgier, dowódcą oddziałów powstańczych. Pochowano go na śmietniku ze skrępowanymi drutem kolczastym rękami i nogami.

Wraz ze swoim premierem zginęło w powstaniu ok. 2,5 tys. Węgrów. Ponad 20 tys. osób uważa się za zaginionych. Po powstaniu ok. 200 tys. Węgrów na stałe wyemigrowało z kraju.

Andrzej Berezowski

 

POLECANE
Otwarte i tolerancyjne Niemcy to mit tylko u nas
Otwarte i tolerancyjne Niemcy to mit

Niemcy od dawna nie są już takim krajem, za jaki się podają. Nowe dane zza Odry pokazują bowiem, że w Niemczech jest coraz więcej przemocy wobec gejów, kobiet i Żydów. Gdyby takie statystyki wychodziły z Polski, Unia Europejska już dawno lamentowałaby nad bezpieczeństwem w naszym kraju. Jak jednak poradzą sobie z tymi problemami Niemcy?

Zasłynął skokiem ze stratosfery. Tragiczny wypadek austriackiego sportowca Wiadomości
Zasłynął skokiem ze stratosfery. Tragiczny wypadek austriackiego sportowca

Z Włoch napływają dramatyczne informacje. Podczas lotu motoparalotnią nad Porto Sant’Elpidio Felix Baumgartner, austriacki sportowiec, stracił kontrolę nad maszyną, prawdopodobnie w wyniku nagłego pogorszenia stanu zdrowia, i rozbił się w basenie należącym do hotelowego kompleksu.

Niemcy spadły z pozycji lidera. Imigranci szturmują inny kraj UE pilne
Niemcy spadły z pozycji lidera. Imigranci szturmują inny kraj UE

Przez ostatnie dziesięć lat Niemcy były głównym kierunkiem dla osób ubiegających się o azyl i przybywających do Europy spoza UE. Obecnie jednak sytuacja uległa zmianie i na czele tego zestawienia pojawił się nowy kraj.

Ogromna większość Polaków chce kupować polską żywność. Wyniki sondażu Wiadomości
Ogromna większość Polaków chce kupować polską żywność. Wyniki sondażu

Blisko 80 proc. Polaków deklaruje, że przy wyborze produktów spożywczych stara się sięgać po żywność krajową, a 67 proc. uważa ją za lepszą jakościowo od zagranicznej – wynika z najnowszego raportu CBOS. Tylko 17 proc. ankietowanych wskazuje, że cena jest dla nich kluczowym kryterium podczas zakupów.

Niemieckie czołgi mają ruszyć na podbój świata tylko u nas
Niemieckie czołgi mają ruszyć na podbój świata

Armin Papperger, prezes niemieckiego koncernu zbrojeniowego Rheinmetall AG, w rozmowie z gazetą die Welt mówił o dynamicznym rozwoju niemieckiej branży zbrojeniowej, nowych zamówieniach i planach ekspansji na rynek amerykański.

W Zakopanem pojawił się billboard po arabsku. To promocja dubajskiego biura podróży Wiadomości
W Zakopanem pojawił się billboard po arabsku. To promocja dubajskiego biura podróży

W Zakopanem pojawił się billboard reklamujący biuro podróży ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich, skierowany wyłącznie do arabskich turystów – bez polskiego tłumaczenia. Firma wzbudza kontrowersje, ponieważ w swojej ofercie ma wycieczki m.in. do Rosji.

Szef węgierskiego MSZ o odwołaniu polskiego ambasadora: Obecny rząd Polski jest za wojną, my za pokojem polityka
Szef węgierskiego MSZ o odwołaniu polskiego ambasadora: "Obecny rząd Polski jest za wojną, my za pokojem"

– Choć między naszymi krajami zdarzają się spory polityczne, Węgry wciąż mają istotny interes w utrzymywaniu dobrych relacji z Polską. Wydaje się jednak, że obecne władze w Warszawie tego nie podzielają – stwierdził w czwartek minister spraw zagranicznych Węgier Péter Szijjártó.

Rewolucja w Wlk. Brytanii. 16-latkowie pójdą do urn? Wiadomości
Rewolucja w Wlk. Brytanii. 16-latkowie pójdą do urn?

Wicepremier Wielkiej Brytanii Angela Rayner zapowiedziała, że rząd podejmuje kroki mające na celu zwiększenie uczestnictwa obywateli w życiu publicznym. „Chcemy, aby więcej osób mogło aktywnie włączać się w brytyjską demokrację” – podkreśliła. Jednym z kluczowych elementów nowego projektu jest obniżenie wieku wyborczego z 18 do 16 lat na terenie całego kraju.

Rzecznik Instytutu Pileckiego odwołany z ostatniej chwili
Rzecznik Instytutu Pileckiego odwołany

Dziś od rana w mediach pojawiały się nieoficjalne informacje, że rzecznik Instytutu Pileckiego, Jan Gebert, ma zostać odwołany ze stanowiska. Decyzja ta miała być m.in. reakcją na skandal, jaki wywołały wpisy na profilu Instytutu na platformie X, wybielające płk. Maksymiliana Schnepfa, biorącego czynny udział w Obławie Augustowskiej. Wieczorem na stronie Instytutu Pileckiego jako rzecznik figurowała już Luiza Jurgiel-Żyła.

Drożdże z genem niesporczaka wróciły z kosmosu. Polski eksperyment może pomóc podbić Marsa Wiadomości
Drożdże z genem niesporczaka wróciły z kosmosu. Polski eksperyment może pomóc podbić Marsa

Jak drożdże wzbogacone białkiem niesporczaka radzą sobie z mikrograwitacją i promieniowaniem jonizującym w przestrzeni kosmicznej - dzięki misji Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego sprawdzają to naukowcy ze Szczecina, Poznania i Katowic. Pojemnik z drożdżami wrócił z orbity i jest już w Polsce.

REKLAMA

Imre Nagy – pierwszy wolny premier komunistycznego rządu

Dziś prezydent Polski Andrzej Duda złożył kwiaty na grobie premiera Węgier z czasu Powstania 1956 roku Imre Nagy’a. Kim był polityk, który za ideały komunizmu zapłacił życiem?
 Imre Nagy – pierwszy wolny premier komunistycznego rządu
/ Flickr

Imre Nagy chciał być dobrym komunistą i dobrym patriotą, chciał być dobrym Węgrem i szczerym przyjacielem Związku Radzieckiego, a to było niemożliwe – napisał Tibor Meray, autor książki o premierze Węgier.


Pochodził z wiejskiej rodziny. W czasie pierwszej wojnie światowej podobnie jak wielu Węgrów, Polaków, Czechów i Słowaków służył w armii austro-węgierskiej. Po jednej z bitew trafił do rosyjskiej niewoli. Tu nastąpiła metamorfoza młodego Węgra. W jenieckim obozie stał się komunistą. Następnie walczył w szeregach Armii Czerwonej.

W czasie Drugiej Wojny Światowej Węgry sympatyzowały z Trzecią Rzeszą. Jednak we wrześniu 1939 roku Madziarzy nie dopuścili do przejścia przez ich terytorium niemieckich wojsk, które zmierzały na Polskę. Rok później w zamian za otrzymanie Siedmiogrodu, który tradycyjnie jest terytorium spornym między Rumunią i Węgrami, Madziarzy przystąpili do sojuszu Niemiec i Włoch.

W kwietniu 1941 roku Węgry zaangażowały się militarnie po stronie państw osi (Niemcy, Włochy, Japonia) przeciw Jugosławii. W tym samym roku razem z Niemcami uderzyli na Związek Radziecki. W czasie wojny na wchodzie Europy armia węgierska została rozbita nad Donem w 1943 roku. Pod koniec II wojny światowej terytorium Węgier zajęła Armia Czerwona. Na okupowanym terytorium stworzyła rząd, w którym ministrem rolnictwa został członek Węgierskiej Partii Komunistycznej Imre Nagy. Dziewięć lat później polityk został premierem. – W 1953 roku, po śmierci Stalina, został premierem na żądanie i polecenie nowej ekipy Związku Radzieckiego, przede wszystkim Malenkowa i Berii – twierdzi Akoš Engelmayer. Cieszył się popularnością w narodzie, ale zwolennicy szybkiego wprowadzania komunizmu na Węgrzech, w tym kolektywizacji wsi doprowadzili do jego odwołania.
23 października 1956 roku wybuchło powstanie węgierskie. Jego uczestnicy domagali się przywrócenia wolności słowa i innych swobód obywatelskich oraz pełnej niezależności od ZSRR. Rozpoczęta 4 listopada interwencja wojsk sowieckich w ciągu kilku tygodni krwawo stłumiła powstanie.

Dzień po wybuchu powstania Imre Nagy ponownie objął stanowisko premiera.

Tu mówi Imre Nagy, prezes Rady Ministrów Węgierskiej Republiki Ludowej. Dziś we wczesnych godzinach rannych wojska sowieckie rozpoczęły atak na naszą stolicę, chcąc obalić legalny, demokratyczny rząd Węgier. Na pomoc! Na pomoc! Na pomoc! – wołał Imre Nagy po wkroczeniu wojsk radzieckich na Węgry.

On wówczas wciąż wierzył towarzyszom radzieckim, a w pierwszych trzech dniach powstania był słaby, niezdecydowany, i nie nadążał za rozwojem wypadków - twierdzi historyk prof. Istvan Kovacs.

Dopiero 28 października utożsamił się z narodem węgierskim i był wierny temu aż do śmierci – dodaje.


Ta decyzja doprowadziła go do śmierci. Po objęciu teki premiera Imre Nagy wynegocjował zawieszenie broni z Rosjanami i podjął rokowania w sprawie całkowitego wycofania Armii Radzieckiej z terytorium Węgier. Ogłosił też neutralność Węgier i wystąpienie z Układu Warszawskiego. To było dla Sowietów za dużo.

Wiosną 1958 roku został podstępnie aresztowany. Zaproponowano mu wówczas wejście do nowego, utworzonego przez Rosjan rządu Jánosa Kádára. Nie zgodził się. Został zamordowany w nocy z 15 na 16 czerwca 1958 roku wraz z Pálem Maléterem, ministrem obrony Węgier, dowódcą oddziałów powstańczych. Pochowano go na śmietniku ze skrępowanymi drutem kolczastym rękami i nogami.

Wraz ze swoim premierem zginęło w powstaniu ok. 2,5 tys. Węgrów. Ponad 20 tys. osób uważa się za zaginionych. Po powstaniu ok. 200 tys. Węgrów na stałe wyemigrowało z kraju.

Andrzej Berezowski


 

Polecane
Emerytury
Stażowe