Niedaleko Szydłowca w Chlewiskach znajduje się  Zabytkowa Huta Żelaza. Hutę wybudowało w latach 1890-1892 Francuskie Towarzystwo Metalurgiczne. Jej wielki piec opalany węglem drzewnym wytapiał około 10 ton surówki na dobę. W hucie pracowało 200 osób. Działała do roku 1940, kiedy to wielki piec unieruchomili Niemcy prowadząc eksperymenty z wykorzystaniem nowego paliwa. Do dziś zachowała się unikalna forma architektoniczną obiektu, która nawiązuje do stylu neoromańskiego. Budynki z kamienia łupanego z detalami z cegły uporządkowane są w ciąg technologiczny. Dzięki temu można przyjrzeć się dawnemu procesowi wytopu i przeróbki żelaza.



Szczególną atrakcją jest górująca nad hutą wieża. W jej wnętrzu znajduje się winda wodna (gichtociąg), która służyła do podnoszenia wagoników z surowcami na wysokość wielkiego pieca (piec ładuje się od góry). Ma ona dwie klatki zawieszone na wspólnej linie: jedną na wagonik z węglem i rudą żelaza, drugą na zbiornik z wodą. Chcąc podnieść wagoniki z surowcami, do zbiornika pompowano wodę, aż ciężar klatki z wodą przeważył ciężar klatki z wsadem i wciągał ją na górę. Podniesione za pomocą windy surowce wsypywano do wielkiego pieca. Hutą opiekuje się Muzeum Techniki i Przemysłu, które w wolnych salach urządziło ekspozycję pojazdów i maszyn przemysłowych.

Sielpia Wielka
Nieco dalej od krajowej siódemki znajduje się Sielpia Wielka. Z inicjatywy Ksawerego Druckiego – Lubeckiego zbudowano tu w 1842 roku Walcownię i Pudlingarnię. Zakład zajmował się produkcją blachy i prętów żelaznych o przekroju kwadratowym, prostokątnym i koła. Pożądane kształty otrzymywano przy pomocy walcarek i młota, do poruszania których wykorzystywano energię wodną. W zakładzie funkcjonowały dwa koła wodne, które napędzały maszyny, tak jak w dawnych młynach napędzały żarna.



Aby zapewnić odpowiednią ilość wody obok zakładu zbudowano zbiornik wodny (energetyczny). Obecnie najlepiej zachowanym eksponatem jest oryginalne metalowe koło wodne, największe tego typu koło żelazne w Europie. W czasie uroczystości lokalnych koło jest uruchamiane.  
Podobnie jak Chlewiska, zakład w Sielpi Wielkiej jest oddziałem Muzeum Techniki i Przemysłu w Warszawie. W opiece nad zabytkami pracownikom Muzeum pomagają uczniowie Politechniki Częstochowskiej. Wspólny wysiłek doprowadził do rekonstrukcji pod kierownictwem prof. Mariana Kielocha pieca pudlarskiego, który uroczyście rozpalono w 2008 roku.



W Muzeum urządzono pokaz maszyn i urządzeń stosowanych w przemyśle Zagłębia Staropolskiego oraz artystycznych odlewów. W czasie zwiedzania przewodnik demonstruje urządzenia w ruchu.

Maleniec
Warto też dotrzeć do Zabytkowej Walcowni i Gwoździarni w Maleńcu. Niegdyś produkowano tu blachy i gwoździe. Do napędu maszyn, podobnie jak w Sielpi wykorzystano koło wodne.  Warto tez dotrzeć do Samsonowa i obejrzeć ruiny huty, Starachowic, gdzie w starej fabryce rozwija się Muzeum Przyrody i Techniki czy Nowej Słupi, w której znajduje się Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego.

Andrzej Berezowski