Św. Jacek Odrowąż – jedyny Polak w panteonie świętych na placu św. Piotra
Rodowód
Urodził się w 1183 roku – a więc w okresie rozbicia dzielnicowego – w Kamieniu na Opolszczyźnie. Nazywany jest Apostołem Słowian, Apostołem Północy lub Lux ex Silesia [Światłem ze Śląska – tłum.]. Pochodził z możnej szlacheckiej rodziny Odrowążów, był krakowskim kanonikiem, uczniem Wincentego Kadłubka, bratankiem biskupa krakowskiego i kanclerza na dworze Leszka Białego Iwona Odrowąża. Wśród jego krewnych znaleźli się także bł. Czesław Odrowąż, bł. Bronisława oraz bp Jan Prandota.
Dominikanie
Kiedy wraz ze stryjem Iwonem udał się do Rzymu, spotkał św. Dominika Guzmana, założyciela zakonu dominikańskiego. Po zapoznaniu się z misją braci kaznodziejów odrzucił rysującą się w sposób świetlany karierę, przywdział habit i wraz z towarzyszami ruszył na północ.
Działalność
Zmierzając ku Polsce, zakładał kolejne dominikańskie klasztory: we Friesach, w Znojmie, Igławie, Ołomuńcu, Pradze, Wrocławiu i Kamieniu. Miejscem, w którym spędził najwięcej czasu – tam też umarł – był klasztor w Krakowie, gdzie w 1221 roku stryj przekazał jemu i jego towarzyszom kościół św. Trójcy. Notabene krakowski klasztor dominikański, w którym znajduje się grób św. Jacka, niedawno obchodził 800. rocznicę swojego powstania.
Na Pomorzu św. Jacek zajmował się ewangelizacją Prusów, założył także klasztor dominikański w Gdańsku. W ciągu swojego życia miał przemierzyć polskie ziemie kilkakrotnie wzdłuż i wszerz. Spędził także kilka lat na Rusi. Kanonizowano go w XVI wieku, był piątym Polakiem, którego oficjalnie uznano za świętego, oraz siódmym kanonizowanym dominikaninem. Jego atrybutami są monstrancja i figura Matki Bożej, które uratować miał przed najazdem Tatarów na Kijów w 1240 roku.
Cudotwórca
Na świecie znany jest jednak przede wszystkim jako cudotwórca. Miał chodzić po wodzie, uzdrawiać, a nawet wskrzeszać umarłych i czynić to miał zarówno za swego ziemskiego życia, jak i już po śmierci. Miał także mieć widzenia Matki Bożej.
Kult św. Jacka szczególnie żywy był we Francji oraz w Rzymie. Polski święty do dziś znany jest także w obu Amerykach. Nabożeństwo do św. Jacka miała m.in. św. mistyczka Małgorzata Maria Alacoque, apostołka kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa. Bazylika pw. św. Jacka stoi także w centrum Jackowa – polskiej dzielnicy Chicago.
Patron
Na osobistą prośbę Jana III Sobieskiego św. Jacka ogłoszono głównym patronem Królestwa Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dominikanin jest także „głównym patronem archidiecezji katowickiej, opolskiej, Śląska, polskiej prowincji Zakonu Kaznodziejskiego oraz Wołynia”.
Zmarł 15 sierpnia 1257 roku w Krakowie. Jego liturgiczne wspomnienie przypada 17 sierpnia.
Ikonografia
W ikonografii Jacek Odrowąż występuje w dominikańskim habicie z monstrancją i figurą Matki Bożej. Przedstawiany był przez takich artystów, jak choćby: El Greco, Ventura Salimbeni czy Ludovico Carracci. Jego rzeźba stoi przed bazyliką w Lourdes, jest także jedynym polskim świętym przedstawionym przez Berniniego w kolumnadzie biegnącej wokół placu św. Piotra.
