Paweł Jędrzejewski: Pacyfizm zapewnia sukcesy terrorystom i mordercom

Izrael zapowiada przeprowadzenie na terytorium Strefy Gazy odpowiedzi militarnej na atak i zbrodnie Hamasu z zeszłego tygodnia.
Żołnierze. Ilustracja poglądowa Paweł Jędrzejewski: Pacyfizm zapewnia sukcesy terrorystom i mordercom
Żołnierze. Ilustracja poglądowa / Pixabay.com

Izrael już lata temu (2005) wyszedł z tego obszaru, oddał go całkowicie w zarząd Arabom palestyńskim w nadziei, że to ułatwi osiągnięcie pokoju. Mieszkańcy Strefy Gazy wybrali jednak rządy Hamasu, więc pokój nie przybliżył się ani o milimetr. Przeciwnie: teren zarządzany przez Hamas stał się bazą dla zbrodniczego terroryzmu. Nadzieje Izraela na pokój – te pacyfistyczne, idealistyczne mrzonki – po raz kolejny okazały się nie tylko naiwną, złudną utopią, ale pośrednio przyczyniły się do śmierci tysięcy niewinnych ludzi.

Trzeba bowiem zdawać sobie sprawę, że w obliczu prawdziwego zła, czyli w obliczu np. terroryzmu Hamasu, fanatyzmu religijnego tzw. państwa islamskiego, nazizmu Hitlera czy komunizmu Lenina, Stalina, Pol Pota oraz Mao, pacyfizm jest bezradny, nieskuteczny i postawa pacyfistyczna (gdy przejawia się na znaczną, decydującą skalę) stanowi niestety gwarancję, że zło może działać i mordować niewinnych i bezbronnych zupełnie bezkarnie. Pamiętamy, jak Izrael siłą usuwał Żydów z obszaru Strefy Gazy, jak pozostawił Palestyńczykom infrastrukturę niezbędną do specjalistycznej uprawy roślin, jak starał się zachęcić do życia w pokoju. Oni jednak wybrali Hamas.

Pacyfizm nie był tu jedynym decydującym motywem, ale jednak tkwił on głęboko u korzeni decyzji Izraela. Warto więc spojrzeć na pacyfizm krytycznym okiem. Bo chyba rzadko pozory mylą tak silnie, jak dzieje się to w przypadku pacyfizmu. Pacyfizm jest szanowany jako postawa szlachetna, a w rzeczywistości jest sojusznikiem morderców.

 

Pacyfizm to rezygnacja z obrony

Przeciwności, cierpienie, okrucieństwo i zło, które dostrzegamy w świecie, są prawdziwe: wymagają więc prawdziwych działań, aktywnej, stanowczej postawy. Pacyfizm – przy swoich szlachetnych założeniach – taką postawą zdecydowanie nie jest. 

Dlaczego konsekwencja postawy pacyfistycznej staje się swoim zaprzeczeniem?

Z bardzo prostej przyczyny.

Pacyfizm to nie tylko umiłowanie pokoju.

Bo któż nie miłuje pokoju?!

Pacyfizm idzie jednak dalej: neguje przeciwstawianie się złu tak bardzo, że rezygnuje z obrony życia niewinnego człowieka, jeśli ta obrona wymaga zabicia agresora. Pacyfizm odrzuca każde zabijanie, niezależnie czemu ono służy.

Gdy uznaje wyjątki od tej zasady – nie jest już prawdziwym, rzeczywistym pacyfizmem.

 

Pacyfizm to postawa skrajna

Pacyfizm jest światopoglądem zbudowanym na skrajnym, a przez to błędnym przekonaniu, że pozbawienie człowieka życia jest zawsze złe, niezależnie od okoliczności. Sama postawa wyrasta z pobudek idealistycznych i pozornie szlachetnych. Jednak błąd etyczny tkwi w słowie „zawsze”, użytym w najważniejszym haśle pacyfizmu, które brzmi „zabijanie jest zawsze złe”.

Istnieje niesprawiedliwe zabieranie człowiekowi życia, ale istnieje też zabieranie sprawiedliwe. Jeżeli ktoś pozbawia życia niewinnego człowieka, aby zaspokoić swoje egoistyczne cele (np. morderstwo na tle rabunkowym), mamy do czynienia z niesprawiedliwym zabijaniem. 

Jeżeli natomiast pozbawiamy człowieka życia w obronie niewinnych ludzi (np. odbieramy życie temu, kto próbuje popełnić morderstwo), to jest to zabijanie sprawiedliwe. 

Pacyfizm, rezygnując z tego – jakże istotnego – rozróżnienia (odbieranie życia niesprawiedliwe i sprawiedliwe), popełnia niewybaczalny logiczny, a w konsekwencji także etyczny błąd: bezwzględne przeciwstawianie się każdemu zabijaniu – nawet wtedy, gdy ratuje ono niewinne ludzkie życie, gwarantuje przecież w praktyce, że przypadki niesprawiedliwego pozbawiania życia niewinnych ludzi, czyli morderstwa, nie natrafią – w wyniku oddziaływania pacyfizmu – na bezpośredni opór, ale wręcz przeciwnie: znajdą w postawie pacyfistycznej zachętę i w dużym stopniu gwarancję bezkarności. 

 

Bowiem brak oporu przeciw złu to przyzwalanie na zło

Pamiętajmy, że działalność obozów śmierci podczas II wojny światowej nie została zakończona w wyniku protestów pacyfistów, ale w wyniku działań militarnych alianckich armii!

Gdy dominuje postawa pacyfistyczna, niewinni są mordowani, natomiast winnym nie grozi utrata życia, nawet gdy popełniają morderstwa. Rezygnacja pacyfisty z pozbawienia życia agresora, który morduje człowieka, oznacza w praktyce, że życie mordercy jest dla pacyfisty cenniejsze od życia ofiary. A czyż może być coś bardziej niesprawiedliwego od takiej niemoralnej postawy?

Pacyfizm jest odwieczny jak wojna, czyli tak stary jak ludzkość. Jednak jest faktem, że ruch pacyfistyczny osiągnął niespotykaną dotąd popularność i wpływy w ciągu ostatnich stu lat. Powodów jest wiele, ale jednym z nich jest na pewno postępująca laicyzacja świata zachodniego – jego odchodzenie od religii, od etycznego monoteizmu.

 

Skąd taka teza?

Gdy ideałem przestaje być życie zgodne z etyką Dekalogu, to staje się nim po prostu samo życie.

Bo cóż jest wtedy cenniejsze od życia? Od samego trwania?

A dlaczego życie zgodne z zasadami przestaje być wartością najwyższą?

Bo laicyzacja pozbawia człowieka wiary, że istnieje cokolwiek poza życiem: a więc przede wszystkim Bóg, który oczekuje od człowieka czynienia Dobra, moralność zakotwiczona w etycznym monoteizmie, wizja rozliczenia ludzkich czynów, dusza i jej wyjątkowy status. Gdy przestaje się wierzyć w Boga i to, że istnieje poza życiem coś, co warte jest więcej niż życie – życie automatycznie staje się najważniejsze.
Z pozoru wygląda to jak kolosalny postęp w rozwoju ludzkości: bo oto zamiast wojen i konfliktów religijnych tworzy się społeczeństwo ceniące po prostu ludzkie życie, a więc społeczeństwo, w którym nikt nie będzie nikogo chciał atakować, torturować i mordować. Niestety – jak przekonuje historia w sposób najbardziej dobitny – jest to tylko utopia. Utopia, ponieważ miałoby to sens, gdyby w jakiś cudowny sposób przestały istnieć w tym samym czasie konflikty pomiędzy ludźmi.

A tak przecież nie jest.

I wtedy przekonanie, że życie jest najcenniejsze, bo już nic nie ma poza nim – obraca się przeciwko człowiekowi.

 

Naiwność pacyfizmu

Najlepszym przykładem jest tu historia pierwszej połowy XX wieku, gdy – po potwornych doświadczeniach I wojny światowej – Europa chciała pacyfizmem odpowiedzieć na zagrożenie ze strony Hitlera i nazizmu. Zamiast zdusić niebezpieczeństwo, jakie on stwarzał, w zarodku, zwlekała długo, chcąc za wszelką cenę uniknąć konfliktu zbrojnego. I najpierw oddała mu po kolei wszystko, czego żądał, by na koniec i tak musiały zginąć miliony ludzi, nim III Rzesza została zdruzgotana.

Pacyfizm współczesny jest produktem ubocznym rozpadu wartości etycznego monoteizmu. Nieprzeciwstawianie się złu ma – w teorii – pokonywać zło metodami pokojowymi, jednak w praktyce gwarantuje, że zło zwycięża, pochłania wiele ofiar, a na koniec i tak musi zostać pokonane siłą i przemocą.
Każdy człowiek, który jest zdrowy psychicznie, uważa, że pokój jest lepszy od wojny. Każdy wie, że wojna to cierpienie, zniszczenie, zagłada. Dlatego właśnie ideologia pacyfizmu brzmi tak atrakcyjnie i wielu ludzi zgadza się z nią entuzjastycznie.

Naiwność pacyfizmu, który odrzuca metody jakiegokolwiek czynnego oporu przeciw złu, dobrze ilustrują słowa Mahatmy Gandhiego. W 1938 roku, już po Nocy Kryształowej (Kristallnacht), Gandhi radził niemieckim Żydom: „Jestem pewien, że najbardziej kamienne niemieckie serca ustąpią, jeżeli tylko Żydzi przyjmą zasady nieodpowiadania przemocą na przemoc”.

O tym, jak bardzo nie miał racji Gandhi, świadczą miliony ofiar Holokaustu, które nie stawiały oporu.
Bo gdy przeciwnikiem pacyfisty (tak jak było to w przypadku Gandhiego i ruchu wyzwoleńczego Indii) jest Churchill i Anglicy – bierny opór, odrzucenie przemocy i oporu czynnego umożliwiają zwycięstwo. Ale czy w komunistycznej Rosji nie było pacyfistów? Czy nie było ich w nazistowskich Niemczech? Byli, tylko nie wiemy o nich nic, bo zostali po prostu rozstrzelani, powieszeni, zagazowani albo zagłodzeni w gułagach lub w obozach koncentracyjnych. Ani rosyjski, ani niemiecki Gandhi nigdy nie mieli nawet najmniejszej szansy, aby świat dowiedział się o ich istnieniu.

Pacyfizm zamiast pokonywać zło, staje się – wbrew swoim intencjom – sojusznikiem zła. Dlatego więc można mówić o głębokiej niemoralności pacyfizmu jako ideologii, która wypełnia w ludzkiej świadomości puste miejsca po zanikających ideałach etycznego monoteizmu. To bardzo smutne, że taka szlachetna z pozoru idea okazuje się w życiowej praktyce nie tylko nieskuteczna, ale wprost szkodliwa.


 

POLECANE
Powyborcza zabawa zapałkami tylko u nas
Powyborcza zabawa zapałkami

Polityczna szarża Romana Giertycha nie zmieniła i raczej nie ma szans zmienić wyniku wyborów, ani doprowadzić do ich powtórzenia, jednak społeczne szkody przez nią uczynione odczuwać będziemy jeszcze długo.

Niemcy: 20-latek zaatakował podróżnych młotkiem Wiadomości
Niemcy: 20-latek zaatakował podróżnych młotkiem

Cztery osoby zostało lekko ranne w czwartek w wyniku ataku mężczyzny z młotkiem w dalekobieżnym pociągu w Bawarii w Niemczech - poinformowała miejscowa policja. Napastnik został aresztowany.

Nowy selekcjoner reprezentacji Polski. Znane nazwisko wraca do gry Wiadomości
Nowy selekcjoner reprezentacji Polski. Znane nazwisko wraca do gry

Powrót Adama Nawałki na stanowisko selekcjonera reprezentacji Polski jeszcze niedawno wydawał się mało realny. Dziś jednak ten scenariusz staje się coraz bardziej prawdopodobny. Jak ujawnił Roman Kołtoń w swoim programie „Prawda Futbolu”, były trener kadry jest gotów ponownie objąć stanowisko – choćby tymczasowo.

 Straż Graniczna wydała komunikat. Ważne informacje dla mieszkańców pogranicza Wiadomości
Straż Graniczna wydała komunikat. Ważne informacje dla mieszkańców pogranicza

Mieszkańcy pracujący po niemieckiej stronie granicy mogą być spokojni, kontrole na granicy będą wyrywkowe, nie będzie to kontrola 100 procent osób – powiedział PAP por. Paweł Biskupik, rzecznik prasowy Komendanta Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej.

Mam problem. Artur Barciś zwrócił się do fanów Wiadomości
"Mam problem". Artur Barciś zwrócił się do fanów

Znany polski aktor Artur Barciś, niespodziewanie zwrócił się do fanów za pośrednictwem swojego profilu na Facebooku. W krótkim, ale szczerym wpisie wyjaśnił, dlaczego nie jest w stanie odpowiedzieć każdemu, kto zaprasza go do znajomych.

Wypadek Flixbusa w Niemczech. Wśród pasażerów Polacy z ostatniej chwili
Wypadek Flixbusa w Niemczech. Wśród pasażerów Polacy

23 osoby zostały ranne w nocnym wypadku autokaru na autostradzie około 100 km na północ od Berlina - poinformowała w komunikacie policja z Meklemburgii-Pomorza Przedniego. Wśród pasażerów byli Polacy; jeden z nich odniósł lekkie obrażenia i trafił do szpitala.

Pożar w Ząbkach. Burmistrz liczy na szybkie wsparcie z ostatniej chwili
Pożar w Ząbkach. Burmistrz liczy na szybkie wsparcie

Mieszkańcy poszkodowani w wyniku pożaru otrzymają pomoc finansową i miejsca tymczasowego zamieszkania tak szybko, jak to możliwe – zadeklarowała w piątek burmistrz Ząbek Małgorzata Zyśk.

Nie żyje znany politolog i wykładowca z ostatniej chwili
Nie żyje znany politolog i wykładowca

Zmarł dr Jarosław Wojtas, znany politolog i wieloletni wykładowca akademicki. Miał 43 lata. O jego śmierci poinformowały toruńskie uczelnie, z którymi był przez lata związany.

IMGW wydał komunikat. Oto co nas czeka z ostatniej chwili
IMGW wydał komunikat. Oto co nas czeka

W piątek obowiązuje 66 ostrzeżeń przed suszą hydrologiczną na stacjach – poinformowało w piątek IMGW. Rekordowo niski poziom Wisły zanotowano w Warszawie.

Media: Trwa spotkanie liderów koalicji. Padła propozycja Tuska z ostatniej chwili
Media: Trwa spotkanie liderów koalicji. Padła propozycja Tuska

Trwa spotkanie liderów koalicji rządzącej, podczas którego premier Donald Tusk zaproponował koalicjantom "zmianę filozofii funkcjonowania rządu" – informuje w piątek serwis Onet.

REKLAMA

Paweł Jędrzejewski: Pacyfizm zapewnia sukcesy terrorystom i mordercom

Izrael zapowiada przeprowadzenie na terytorium Strefy Gazy odpowiedzi militarnej na atak i zbrodnie Hamasu z zeszłego tygodnia.
Żołnierze. Ilustracja poglądowa Paweł Jędrzejewski: Pacyfizm zapewnia sukcesy terrorystom i mordercom
Żołnierze. Ilustracja poglądowa / Pixabay.com

Izrael już lata temu (2005) wyszedł z tego obszaru, oddał go całkowicie w zarząd Arabom palestyńskim w nadziei, że to ułatwi osiągnięcie pokoju. Mieszkańcy Strefy Gazy wybrali jednak rządy Hamasu, więc pokój nie przybliżył się ani o milimetr. Przeciwnie: teren zarządzany przez Hamas stał się bazą dla zbrodniczego terroryzmu. Nadzieje Izraela na pokój – te pacyfistyczne, idealistyczne mrzonki – po raz kolejny okazały się nie tylko naiwną, złudną utopią, ale pośrednio przyczyniły się do śmierci tysięcy niewinnych ludzi.

Trzeba bowiem zdawać sobie sprawę, że w obliczu prawdziwego zła, czyli w obliczu np. terroryzmu Hamasu, fanatyzmu religijnego tzw. państwa islamskiego, nazizmu Hitlera czy komunizmu Lenina, Stalina, Pol Pota oraz Mao, pacyfizm jest bezradny, nieskuteczny i postawa pacyfistyczna (gdy przejawia się na znaczną, decydującą skalę) stanowi niestety gwarancję, że zło może działać i mordować niewinnych i bezbronnych zupełnie bezkarnie. Pamiętamy, jak Izrael siłą usuwał Żydów z obszaru Strefy Gazy, jak pozostawił Palestyńczykom infrastrukturę niezbędną do specjalistycznej uprawy roślin, jak starał się zachęcić do życia w pokoju. Oni jednak wybrali Hamas.

Pacyfizm nie był tu jedynym decydującym motywem, ale jednak tkwił on głęboko u korzeni decyzji Izraela. Warto więc spojrzeć na pacyfizm krytycznym okiem. Bo chyba rzadko pozory mylą tak silnie, jak dzieje się to w przypadku pacyfizmu. Pacyfizm jest szanowany jako postawa szlachetna, a w rzeczywistości jest sojusznikiem morderców.

 

Pacyfizm to rezygnacja z obrony

Przeciwności, cierpienie, okrucieństwo i zło, które dostrzegamy w świecie, są prawdziwe: wymagają więc prawdziwych działań, aktywnej, stanowczej postawy. Pacyfizm – przy swoich szlachetnych założeniach – taką postawą zdecydowanie nie jest. 

Dlaczego konsekwencja postawy pacyfistycznej staje się swoim zaprzeczeniem?

Z bardzo prostej przyczyny.

Pacyfizm to nie tylko umiłowanie pokoju.

Bo któż nie miłuje pokoju?!

Pacyfizm idzie jednak dalej: neguje przeciwstawianie się złu tak bardzo, że rezygnuje z obrony życia niewinnego człowieka, jeśli ta obrona wymaga zabicia agresora. Pacyfizm odrzuca każde zabijanie, niezależnie czemu ono służy.

Gdy uznaje wyjątki od tej zasady – nie jest już prawdziwym, rzeczywistym pacyfizmem.

 

Pacyfizm to postawa skrajna

Pacyfizm jest światopoglądem zbudowanym na skrajnym, a przez to błędnym przekonaniu, że pozbawienie człowieka życia jest zawsze złe, niezależnie od okoliczności. Sama postawa wyrasta z pobudek idealistycznych i pozornie szlachetnych. Jednak błąd etyczny tkwi w słowie „zawsze”, użytym w najważniejszym haśle pacyfizmu, które brzmi „zabijanie jest zawsze złe”.

Istnieje niesprawiedliwe zabieranie człowiekowi życia, ale istnieje też zabieranie sprawiedliwe. Jeżeli ktoś pozbawia życia niewinnego człowieka, aby zaspokoić swoje egoistyczne cele (np. morderstwo na tle rabunkowym), mamy do czynienia z niesprawiedliwym zabijaniem. 

Jeżeli natomiast pozbawiamy człowieka życia w obronie niewinnych ludzi (np. odbieramy życie temu, kto próbuje popełnić morderstwo), to jest to zabijanie sprawiedliwe. 

Pacyfizm, rezygnując z tego – jakże istotnego – rozróżnienia (odbieranie życia niesprawiedliwe i sprawiedliwe), popełnia niewybaczalny logiczny, a w konsekwencji także etyczny błąd: bezwzględne przeciwstawianie się każdemu zabijaniu – nawet wtedy, gdy ratuje ono niewinne ludzkie życie, gwarantuje przecież w praktyce, że przypadki niesprawiedliwego pozbawiania życia niewinnych ludzi, czyli morderstwa, nie natrafią – w wyniku oddziaływania pacyfizmu – na bezpośredni opór, ale wręcz przeciwnie: znajdą w postawie pacyfistycznej zachętę i w dużym stopniu gwarancję bezkarności. 

 

Bowiem brak oporu przeciw złu to przyzwalanie na zło

Pamiętajmy, że działalność obozów śmierci podczas II wojny światowej nie została zakończona w wyniku protestów pacyfistów, ale w wyniku działań militarnych alianckich armii!

Gdy dominuje postawa pacyfistyczna, niewinni są mordowani, natomiast winnym nie grozi utrata życia, nawet gdy popełniają morderstwa. Rezygnacja pacyfisty z pozbawienia życia agresora, który morduje człowieka, oznacza w praktyce, że życie mordercy jest dla pacyfisty cenniejsze od życia ofiary. A czyż może być coś bardziej niesprawiedliwego od takiej niemoralnej postawy?

Pacyfizm jest odwieczny jak wojna, czyli tak stary jak ludzkość. Jednak jest faktem, że ruch pacyfistyczny osiągnął niespotykaną dotąd popularność i wpływy w ciągu ostatnich stu lat. Powodów jest wiele, ale jednym z nich jest na pewno postępująca laicyzacja świata zachodniego – jego odchodzenie od religii, od etycznego monoteizmu.

 

Skąd taka teza?

Gdy ideałem przestaje być życie zgodne z etyką Dekalogu, to staje się nim po prostu samo życie.

Bo cóż jest wtedy cenniejsze od życia? Od samego trwania?

A dlaczego życie zgodne z zasadami przestaje być wartością najwyższą?

Bo laicyzacja pozbawia człowieka wiary, że istnieje cokolwiek poza życiem: a więc przede wszystkim Bóg, który oczekuje od człowieka czynienia Dobra, moralność zakotwiczona w etycznym monoteizmie, wizja rozliczenia ludzkich czynów, dusza i jej wyjątkowy status. Gdy przestaje się wierzyć w Boga i to, że istnieje poza życiem coś, co warte jest więcej niż życie – życie automatycznie staje się najważniejsze.
Z pozoru wygląda to jak kolosalny postęp w rozwoju ludzkości: bo oto zamiast wojen i konfliktów religijnych tworzy się społeczeństwo ceniące po prostu ludzkie życie, a więc społeczeństwo, w którym nikt nie będzie nikogo chciał atakować, torturować i mordować. Niestety – jak przekonuje historia w sposób najbardziej dobitny – jest to tylko utopia. Utopia, ponieważ miałoby to sens, gdyby w jakiś cudowny sposób przestały istnieć w tym samym czasie konflikty pomiędzy ludźmi.

A tak przecież nie jest.

I wtedy przekonanie, że życie jest najcenniejsze, bo już nic nie ma poza nim – obraca się przeciwko człowiekowi.

 

Naiwność pacyfizmu

Najlepszym przykładem jest tu historia pierwszej połowy XX wieku, gdy – po potwornych doświadczeniach I wojny światowej – Europa chciała pacyfizmem odpowiedzieć na zagrożenie ze strony Hitlera i nazizmu. Zamiast zdusić niebezpieczeństwo, jakie on stwarzał, w zarodku, zwlekała długo, chcąc za wszelką cenę uniknąć konfliktu zbrojnego. I najpierw oddała mu po kolei wszystko, czego żądał, by na koniec i tak musiały zginąć miliony ludzi, nim III Rzesza została zdruzgotana.

Pacyfizm współczesny jest produktem ubocznym rozpadu wartości etycznego monoteizmu. Nieprzeciwstawianie się złu ma – w teorii – pokonywać zło metodami pokojowymi, jednak w praktyce gwarantuje, że zło zwycięża, pochłania wiele ofiar, a na koniec i tak musi zostać pokonane siłą i przemocą.
Każdy człowiek, który jest zdrowy psychicznie, uważa, że pokój jest lepszy od wojny. Każdy wie, że wojna to cierpienie, zniszczenie, zagłada. Dlatego właśnie ideologia pacyfizmu brzmi tak atrakcyjnie i wielu ludzi zgadza się z nią entuzjastycznie.

Naiwność pacyfizmu, który odrzuca metody jakiegokolwiek czynnego oporu przeciw złu, dobrze ilustrują słowa Mahatmy Gandhiego. W 1938 roku, już po Nocy Kryształowej (Kristallnacht), Gandhi radził niemieckim Żydom: „Jestem pewien, że najbardziej kamienne niemieckie serca ustąpią, jeżeli tylko Żydzi przyjmą zasady nieodpowiadania przemocą na przemoc”.

O tym, jak bardzo nie miał racji Gandhi, świadczą miliony ofiar Holokaustu, które nie stawiały oporu.
Bo gdy przeciwnikiem pacyfisty (tak jak było to w przypadku Gandhiego i ruchu wyzwoleńczego Indii) jest Churchill i Anglicy – bierny opór, odrzucenie przemocy i oporu czynnego umożliwiają zwycięstwo. Ale czy w komunistycznej Rosji nie było pacyfistów? Czy nie było ich w nazistowskich Niemczech? Byli, tylko nie wiemy o nich nic, bo zostali po prostu rozstrzelani, powieszeni, zagazowani albo zagłodzeni w gułagach lub w obozach koncentracyjnych. Ani rosyjski, ani niemiecki Gandhi nigdy nie mieli nawet najmniejszej szansy, aby świat dowiedział się o ich istnieniu.

Pacyfizm zamiast pokonywać zło, staje się – wbrew swoim intencjom – sojusznikiem zła. Dlatego więc można mówić o głębokiej niemoralności pacyfizmu jako ideologii, która wypełnia w ludzkiej świadomości puste miejsca po zanikających ideałach etycznego monoteizmu. To bardzo smutne, że taka szlachetna z pozoru idea okazuje się w życiowej praktyce nie tylko nieskuteczna, ale wprost szkodliwa.



 

Polecane
Emerytury
Stażowe