Co musisz wiedzieć?

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych odzyskał 150,5 mln zł w pierwszym półroczu 2025 r. dzięki kontrolom zwolnień lekarskich i obniżeniu świadczeń po ustaniu zatrudnienia.
• Przeprowadzono 227 tys. kontroli, wstrzymując 14,8 tys. zasiłków chorobowych i obniżając inne świadczenia o 128,3 mln zł.
• ZUS prowadzi dwa typy kontroli – orzeczniczą i wykorzystania zwolnień – które pozwalają wykryć nieprawidłowości i wystawić korygujące decyzje.
• Najczęstsze nadużycia to praca zarobkowa podczas L4, podróże, świadczenie usług oraz sprzedaż online – co skutkuje utratą zasiłku i koniecznością jego zwrotu.

227 tys. kontroli L4 – efekty działań ZUS w 2025 roku

W okresie styczeń–czerwiec 2025 roku ZUS przeprowadził 227 tys. kontroli wykorzystania zwolnień lekarskich. W ich wyniku:

• wstrzymano wypłatę 14,8 tys. zasiłków chorobowych, co przyniosło oszczędności rzędu 22,2 mln zł,
• obniżono świadczenia po ustaniu zatrudnienia o 128,3 mln zł.

W porównaniu z analogicznym okresem 2024 roku (260,8 tys. kontroli i 18,6 tys. decyzji), skontrolowano mniej przypadków, ale skuteczność finansowa działań była wyższa – rok wcześniej łączna kwota odzyskanych środków wyniosła 117,5 mln zł.

Zwolnienie lekarskie to nie urlop – ZUS przypomina o przepisach

ZUS przypomina, że zwolnienie lekarskie służy odzyskaniu zdolności do pracy, a nie wyjazdom czy dorabianiu. Osoba przebywająca na L4 może wykonywać wyłącznie codzienne czynności niezbędne do życia, jak wizyta u lekarza czy zakupy spożywcze. Praca zarobkowa lub inne działania sprzeczne z celem leczenia są podstawą do wstrzymania wypłat.

Dwa rodzaje kontroli ZUS: orzecznicza i wykorzystania zwolnień

ZUS prowadzi dwa typy kontroli:

1. Kontrola orzekania o czasowej niezdolności do pracy – wykonywana przez lekarza orzecznika ZUS. Sprawdza ona zasadność wystawienia zwolnienia na podstawie stanu zdrowia pacjenta, dokumentacji medycznej oraz ewentualnych dodatkowych badań.

• W I półroczu 2025 r. przeprowadzono 157,9 tys. takich kontroli.
• Wydano 6,7 tys. zaświadczeń korygujących, co przełożyło się na 5,6 mln zł oszczędności.

2. Kontrola wykorzystywania zwolnień lekarskich – ma na celu wykrycie nadużyć, takich jak praca zarobkowa czy niezgodne z zaleceniami działania w trakcie zwolnienia.

• W 2025 r. przeprowadzono 69,1 tys. takich kontroli.
• Wykryto 8,1 tys. nieprawidłowości i wstrzymano zasiłki na kwotę 16,6 mln zł.

Chorzy na L4 podróżują, pracują i handlują online

Wśród najczęściej wykrywanych nadużyć pojawiają się przypadki osób:

• podróżujących po Europie zamiast wypoczywać w domu,
• wykonujących usługi kosmetyczne i fryzjerskie,
• prowadzących sprzedaż internetową,
• dorabiających jako kierowcy taxi,
• wykonujących zlecenia pomiarowe mimo pobierania zasiłku i świadczenia rehabilitacyjnego.

ZUS apeluje: każde naruszenie zasad wykorzystywania zwolnień lekarskich może skutkować utratą prawa do świadczeń i obowiązkiem ich zwrotu.