[FELIETON "TS"] Rafał Woś: Purytanie naszych czasów

Kilka lat temu wyszła po polsku książka Yuriego Shlezkine’a „Dom władzy” (PIW, 2019). To świetna opowieść o bolszewickiej Rosji. Ale wartość tego trzytomowego dzieła polegała też na tym, że autor – sowietolog z uniwersytetu w Berkeley – pokazał w niej komunizm lat 20. i 30. jako ruch mesjańsko-millenarystyczny, a więc ten odłam myślenia o porządku społecznym, które głosi rychłe nadejście końca świata i związanego z tym wejścia do królestwa wiecznej szczęśliwości. A potem z tej diagnozy wyciąga do bólu konsekwentne wnioski.
 [FELIETON
/ fot. M. Żegliński

Bolszewicy nie byli oczywiście pierwszymi millenarystami w dziejach. Lista takich ruchów jest długa i zawiera wiele znanych i mniej znanych szkół myślenia (spośród których najsłynniejsi to oczywiście purytanie). Jednak wyjątkowość Lenina i spółki leżała w tym, że po raz pierwszy na tę skalę przeszczepili myślenie millenarystyczne na glebę całkowicie świecką. W tym sensie – powiada autor – śmiertelne starcie bolszewizmu oraz religijności było nieuchronne. Prawdziwy millenarysta nie może przecież biernie znosić istnienia żadnej – nawet teoretycznej – konkurencji. Dodajcie do tego środki – państwowy aparat przymusu – a zobaczycie, dlaczego bolszewicy nie mogli tolerować wiary.

Co jednak jeszcze ciekawsze, Shlezkine uważa, że bolszewicy nie byli (o nie!) millenarystami ostatnimi. W książce bardzo wyraźnie rysowana jest teza, że najnowszym wcieleniem millenaryzmu jest… liberalna demokracja. Oczywiście między nią a purytanizmem czy bolszewizmem istnieje wiele różnic wynikających z różnicy epok historycznych. Ale jest też wiele podobieństw. Przede wszystkim właśnie wspomniane dążenie do monopolu na zbawienie. Demokracja liberalna dziś – podobnie jak bolszewizm czy purytanizm dawno temu – też uważa, że nie ma innych dróg do wiecznej szczęśliwości. Tylko i wyłącznie ich droga jest słuszna. Wszyscy inni zaś się mylą i trzeba ich nawrócić albo zniszczyć.

Gdyby domyśleć tezę Shlezkine’a do końca, to widać wyraźnie, że to zwalczanie miało dwie fazy. Pierwsza – gdy liberałowie czuli się wszechmocni – była ekspansjonistyczna. I polegała na próbie kolonizowania świata w imię szerzenia „zachodnich wartości”. To czas wojny w Iraku czy Afganistanie. Teraz mamy zaś fazę drugą. Liberałowie osłabli. Przenieśli więc zainteresowanie na tropienie „innowierców” u siebie blisko. Naturalnymi kandydatami do takiego nawracania są zaś – tu i teraz – właśnie ludzie wierzący w inne niż liberalne „niebo”. Na polu politycznym to będą wszelkiego rodzaju populiści mówiący, że „inna polityka jest możliwa”. Ale obok nich są także ludzie wierzący dosłownie. To znaczy ci obywatele Zachodu, którzy deklarują się otwarcie jako chrześcijanie. Więcej nawet – ośmielają się czerpać z tego faktu dumę i „afiszować się” ze swoją wiarą.

„The New Puritans: How the Religion of Social Justice Captured the Western World”, czyli po polsku: „Nowi purytanie. Jak religia sprawiedliwości społecznej podbiła Zachód”. To nowa (z roku 2022) książka (lewicowego) irlandzkiego publicysty Andrew Doyle’a. Dobrze to pasuje to tego, o czym powyżej. I zapowiada, że ta walka zamiast słabnąć, raczej się w najbliższym czasie zaostrzy.

Tekst pochodzi z „Tygodnika Solidarność” nr 3 (1773) 17 stycznia 2023 roku.


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Abp Jędraszewski: Wezwaniem Jana Pawła II było Nie bójcie się #SolidarnizJPII Wiadomości
Abp Jędraszewski: Wezwaniem Jana Pawła II było "Nie bójcie się" #SolidarnizJPII

Jan Paweł II, rozpoczynając swój pontyfikat i kiedy kończyły się dni jego posługiwania Piotrowego, wzywał: "Nie bójcie się" – przypomniał metropolita krakowski abp Marek Jędraszewski w kazaniu wygłoszonym w Niedzielę Palmową w katedrze wawelskiej.

Premier: Dzisiaj zdajemy egzamin z tych wartości, których nas uczył Jan Paweł II Wiadomości
Premier: Dzisiaj zdajemy egzamin z tych wartości, których nas uczył Jan Paweł II

Dzisiaj zdajemy egzamin z tych wartości, których nas uczył. Zdajemy egzamin z człowieczeństwa i wartości, które są jego częścią. Zdajemy egzamin z niesienia prawdy, która musi przeciwstawić się fałszom, potwarzy, obelgom – napisał premier Mateusz Morawiecki w rocznicę śmierci papieża Jana Pawła II.

Dawid Kubacki udzielił wywiadu. Sport zszedł na drugi albo nawet trzeci plan Wiadomości
Dawid Kubacki udzielił wywiadu. "Sport zszedł na drugi albo nawet trzeci plan"

Dawid Kubacki udzielił pierwszego wywiadu od czasu rezygnacji ze startów w sezonie 2022/23 Pucharu Świata w skokach narciarskich.

I Marsz Papieski w Warszawie #SolidarnizJPII Wiadomości
I Marsz Papieski w Warszawie #SolidarnizJPII

W Warszawie o godz. 11:00 rozpoczął się I Marsz Papieski.

Rosja przejmuje przewodnictwo w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Jest reakcja Ukrainy Wiadomości
Rosja przejmuje przewodnictwo w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Jest reakcja Ukrainy

Rosja przejmuje przewodnictwo w ONZ. – Istnienie tej organizacji mija się z sensem – ocenia Wołodymyr Jelczenko, były ambasador Ukrainy przy ONZ.

Łódź: W nocy zniszczono pomnik Jana Pawła II #SolidarnizJPII Wiadomości
Łódź: W nocy zniszczono pomnik Jana Pawła II #SolidarnizJPII

Stojący przed bazyliką archikatedralną w Łodzi pomnik Jana Pawła II został w nocy oblany farbą. Na cokole nieznany sprawca, którego szuka policja, napisał "maxima culpa". Pomnik ma być oczyszczony przed marszem papieskim zapowiadanym na niedzielne popołudnie.

Premier Włoch o św. Janie Pawle II: Wiele nauczył i dał naszemu krajowi i całemu światu Wiadomości
Premier Włoch o św. Janie Pawle II: Wiele nauczył i dał naszemu krajowi i całemu światu

Premier Włoch Giorgia Meloni napisała na Twitterze w przypadającą w niedzielę 18. rocznicę śmierci świętego Jana Pawła II, że wiele nauczył i wiele dał jej krajowi oraz całemu światu. Przypomniała też słowa papieża Polaka o wolności jako prawie do czynienia tego, co trzeba.

Co dalej z Kamilem Stochem? Thurnbichler odpowiedział na trudne pytanie Wiadomości
Co dalej z Kamilem Stochem? Thurnbichler odpowiedział na trudne pytanie

Co dalej z Kamilem Stochem? O przyszłość wybitnego polskiego skoczka został zapytany trener Thomas Thurnbichler.

Rosyjska ofensywa nie zrealizowała do końca marca zadań stawianych przez Kreml Wiadomości
"Rosyjska ofensywa nie zrealizowała do końca marca zadań stawianych przez Kreml"

Rosyjska ofensywa zimowa nie doprowadziła do postawionego przez Kreml celu zajęcia obwodów donieckiego i ługańskiego do końca marca – pisze w najnowszym raporcie Instytut Badań nad Wojną (ISW).

Trzaskowski za Tuska? Jest komentarz z Platformy Obywatelskiej Wiadomości
Trzaskowski za Tuska? Jest komentarz z Platformy Obywatelskiej

Politycy z PO pytani o pogłoskę, że Rafał Trzaskowski mógłby zastąpić Donalda Tuska jako kandydat na premiera przekonują, że to narracja narzucana przez rywali.

Emerytury
Stażowe