„Praworządność” warunkiem przyznania unijnych środków na obronność
Co musisz wiedzieć:
- Państwom, które KE uzna za „niepraworządne” nie zostaną wypłacone pieniądze z programu SAFE.
- Państwa, które nie otrzymają należnych im środków i tak będą musiały spłacać kredyty, z których owe środki pochodzą.
- KE przy pomocy środków finansowych będzie wymuszać wprowadzanie reform.
Komisja Europejska otrzymała w zeszłym tygodniu plany od 19 państw UE, które zdecydowały się skorzystać z pożyczek obronnych SAFE o wartości 150 mld euro. Dokumenty te określają, jak państwa zamierzają wykorzystać środki. KE przeanalizuje je w grudniu, a następnie do marca przekaże do zatwierdzenia Radzie UE.
Warunkiem „praworządność”
Okazuje się jednak, że nie wszystkie kraje mogą liczyć na przyznanie środków, mimo że muszą spłacać zaciągnięte przez KE kredyty na obronność. Komisja Europejska warunkuje bowiem przekazanie należnych środków spełnieniem kryteriów „praworządności” zgodnie z zasadą warunkowości. Oznacza to, że dopóki państwo nie wypełni listy życzeń unijnych instytucji, nie otrzyma funduszy z kredytu, który samo spłaca.
Casus Węgier
Przykładem takiego kraju są Węgry, które otrzymały trzeci co do wielkości przydział pożyczkowy - na równi z Francją - wynoszący ok. 16,2 mld euro. Zapytana o sposób weryfikacji węgierskiego planu, Kaja Kallas stwierdziła, że Komisja będzie działać podobnie jak przy ocenie funduszu odbudowy NextGenerationEU.
KE będzie wymuszać reformy
NextGenerationEU był pierwszym na taką skalę przykładem uzależnienia wypłaty środków od spełnienia warunków - w tym dotyczących praworządności. Fundusze dla Polski były wówczas zablokowane, ponieważ unijnym instytucjom nie podobało się, kto wygrał w Polsce wybory. Węgry – zdaniem unijnych urzędników - również naruszyły zasadę warunkowości.
Zgodnie z rozporządzeniem SAFE Komisja może zawiesić wypłatę pożyczek, jeśli plany nie spełniają określonych warunków.
„W przypadku funduszu odbudowy trzeba było wykazać realizację reform, by uzyskać finansowanie”
- zapowiedziała Kallas.
„Z przeglądem planów SAFE będzie tak samo”
- dodała.
Mechanizm warunkowości
Mechanizm warunkowości dał unijnym instytucjom narzędzie do szantażowania państw przy pomocy środków finansowych i wymuszania na nich przyjmowania takich czy innych rozwiązań. Kwestia obronności jest o tyle wrażliwą, że nie powinna podlegać warunkowaniu, a jednak KE wykorzystuje ją kosztem bezpieczeństwa państw członkowskich.
